Με τον όρο Αναπτυξιακή Λεκτική Απραξία (Developmental Apraxia of Speech) ή αναπτυξιακή προφορική απραξία εννοούμε εκείνη τη διαταραχή της ομιλίας η οποία ''εμποδίζει'' το παιδί να παράγει με το σωστό τρόπο τους φθόγγους, τις συλλαβές και τις λέξεις. Πρόκειται για μειωμένη ικανότητα ή ανικανότητα -από το παιδί -συντονισμού των αρθρωτών του προκειμένου να εκτελέσει εκούσιες κινήσεις και τελικά να παράξει ομιλία. Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι πως ΔΕΝ υπάρχει μυϊκή αδυναμία ή παράλυση των μυών της στοματικής κοιλότητας.
>Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Αναπτυξιακής Λεκτικής Απραξίας;
-Κατά την αξιολόγησή του, πέρα από τον στοματοπροσωπικό έλεγχο(ο οποίος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τον έλεγχο της διαδοχοκίνησης και της κίνησης των αρθρωτών), τον έλεγχο της άρθρωσης και της κατανόησης του λόγου, θα πρέπει να χορηγεί στο παιδί και λέξεις στις οποίες να αυξάνεται η πολυπλοκότητα της φωνημικής δομής των φθόγγων (π.χ. λα-λάμπα-λαμπάδα). Επιπλέον σημαντικό είναι και το δείγμα ομιλίας που θα πρέπει να παρθεί έτσι ώστε να ελεγχθεί η προσωδία.
Όσον αφορά στη θεραπεία, βασική μέθοδος είναι η φωνητική τοποθέτηση. Με λίγα λόγια, το παιδί θα πρέπει να αντιληφθεί μέσω του λογοθεραπευτή πώς τοποθετούνται τα όργανα της ομιλίας του για να παράξει έναν ήχο και κατόπιν να το δοκιμάσει..Ο καλύτερος τρόπος που μπορεί να γίνει αυτό είναι είτε με φωτογραφίες είτε με χειρομορφές οι οποίες θα αντικατοπτρίζουν το φώνημα-στόχο.
Έχει παρατηρηθεί πως οι χειρομορφές βοηθούν το παιδί με Λεκτική Απραξία να κατανοήσει και να παράγει ευκολότερα σωστούς ήχους ακόμη κι αν βρίσκεται σε πολύ μικρή ηλικία. Οι χειρομορφές αυτές αντιστοιχούν στο πώς και από ποιους αρθρωτές παράγονται τα φωνήματα ( από τα χείλη, τη γλώσσα, το λαιμό κ.λπ.) και η μία διαφέρει από την άλλη, ανάλογα το φώνημα-στόχο.
Επιπλέον, σημαντική είναι και η χρήση της μελωδίας αν και είναι δυσκολότερη η εφαρμογή της στα πιο μικρά παιδιά.
Τέλος, οι λογοθεραπευτές δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την χρήση του καθρέφτη για τη μίμηση κατά τη θεραπευτική μας παρέμβαση, αλλά και τη δείξη του σωστού τρόπου παραγωγής των φωνηέντων που είναι εξίσου σημαντικά!
> Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
-Όπως γίνεται αντιληπτό, οι γονείς, ως μη ειδικοί, είναι δύσκολο να αντιληφθούν τη Λεκτική Απραξία. Συνήθως, ο λόγος που επισκέπτονται έναν λογοθεραπευτή είναι λόγω πολλαπλών αρθρωτικών λαθών που κάνει το παιδί τους κι εξαιτίας του ότι δεν μπορεί να γίνει κατανοητός ο τρόπος ομιλίας του είτε από τους ίδιους είτε από τους γύρω του. Κατόπιν, γίνεται διαφοροδιάγνωση από τον λογοθεραπευτή για το εάν πρόκειται για μια απλή διαταραχή άρθρωσης ή για κάποια άλλη νευρογενή κινητική διαταραχή της ομιλίας όπως είναι η Λεκτική Απραξία.
Οι γονείς θα πρέπει να επισκεφτούν άμεσα έναν λογοθεραπευτή εάν παρατηρήσουν δυσκολία στην ομιλία του παιδιού τους. Όσο πιο μικρό το παιδί και όσο πιο σύντομα ξεκινήσει η παρέμβαση, τόσο το καλύτερο. Πέρα από το γεγονός πως πρέπει να εκπαιδευτούν από το λογοθεραπευτή για τον τρόπο προσέγγισης του παιδιού τους στο σπίτι,θα πρέπει να θέλουν, να έχουν ενδιαφέρον και να στηρίζουν το παιδί τους με Λεκτική Απραξία.Να το ενθαρρύνουν διαρκώς και να το επιβραβεύουν για το δύσκολο έργο που βγάζει σε πέρας.
............................................................
Παρακάτω, έχω μεταφράσει ένα βίντεο σχετικό με τη Λεκτική Απραξία. Δεν αντικατοπτρίζει τη συνολική εικόνα της διαταραχής, ωστόσο περιγράφει τα βασικότερα σημεία της και το πώς νιώθουν τα παιδιά που τη διαθέτουν. Επιπλέον, το βίντεο προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει και να καθησυχάσει δασκάλους και γονείς.
>Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Αναπτυξιακής Λεκτικής Απραξίας;
- Δεν υπάρχει μυϊκή αδυναμία των αρθρωτών της στοματικής κοιλότητας που καθιστά το παιδί ανίκανο να παράξει ορθά ομιλία.
- Το παιδί παρουσιάζει δυσκολία στην τοποθέτηση των ήχων στη σειρά (διαδοχοκίνηση/αλληλουχία ήχων).
- Η κατανόηση του Λόγου είναι συνήθως φυσιολογική.
- Πραγματοποιούνται ασταθή λάθη κατά την ομιλία. Για παράδειγμα, μπορεί το παιδί να λέει κάποιες φορές "καπέλο'' κι άλλες ''παπέλο", κάποιες φορές ''μπανάνα'' κι άλλες ''νάνα'' κ.ο.κ.
- Παρατηρείται μεγαλύτερη δυσκολία στη σωστή εκφορά των φθόγγων όσο αυξάνεται η πολυπλοκότητα των ήχων ή της φράσης.
- Μπορεί να υπάρξει έντονη σιελόρροια και
- Διαταραχές στην προσωδία (με μονότονη ομιλία,χωρίς χρωματισμό, δυσκολία στον τονισμό και στην ταχύτητα της ομιλίας η οποία μπορεί να είναι είτε πολύ αργή είτε πολύ γρήγορη).
- Τι πρέπει να κάνει ένας λογοθεραπευτής;
-Κατά την αξιολόγησή του, πέρα από τον στοματοπροσωπικό έλεγχο(ο οποίος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τον έλεγχο της διαδοχοκίνησης και της κίνησης των αρθρωτών), τον έλεγχο της άρθρωσης και της κατανόησης του λόγου, θα πρέπει να χορηγεί στο παιδί και λέξεις στις οποίες να αυξάνεται η πολυπλοκότητα της φωνημικής δομής των φθόγγων (π.χ. λα-λάμπα-λαμπάδα). Επιπλέον σημαντικό είναι και το δείγμα ομιλίας που θα πρέπει να παρθεί έτσι ώστε να ελεγχθεί η προσωδία.
Όσον αφορά στη θεραπεία, βασική μέθοδος είναι η φωνητική τοποθέτηση. Με λίγα λόγια, το παιδί θα πρέπει να αντιληφθεί μέσω του λογοθεραπευτή πώς τοποθετούνται τα όργανα της ομιλίας του για να παράξει έναν ήχο και κατόπιν να το δοκιμάσει..Ο καλύτερος τρόπος που μπορεί να γίνει αυτό είναι είτε με φωτογραφίες είτε με χειρομορφές οι οποίες θα αντικατοπτρίζουν το φώνημα-στόχο.
Έχει παρατηρηθεί πως οι χειρομορφές βοηθούν το παιδί με Λεκτική Απραξία να κατανοήσει και να παράγει ευκολότερα σωστούς ήχους ακόμη κι αν βρίσκεται σε πολύ μικρή ηλικία. Οι χειρομορφές αυτές αντιστοιχούν στο πώς και από ποιους αρθρωτές παράγονται τα φωνήματα ( από τα χείλη, τη γλώσσα, το λαιμό κ.λπ.) και η μία διαφέρει από την άλλη, ανάλογα το φώνημα-στόχο.
Επιπλέον, σημαντική είναι και η χρήση της μελωδίας αν και είναι δυσκολότερη η εφαρμογή της στα πιο μικρά παιδιά.
Τέλος, οι λογοθεραπευτές δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την χρήση του καθρέφτη για τη μίμηση κατά τη θεραπευτική μας παρέμβαση, αλλά και τη δείξη του σωστού τρόπου παραγωγής των φωνηέντων που είναι εξίσου σημαντικά!
> Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
-Όπως γίνεται αντιληπτό, οι γονείς, ως μη ειδικοί, είναι δύσκολο να αντιληφθούν τη Λεκτική Απραξία. Συνήθως, ο λόγος που επισκέπτονται έναν λογοθεραπευτή είναι λόγω πολλαπλών αρθρωτικών λαθών που κάνει το παιδί τους κι εξαιτίας του ότι δεν μπορεί να γίνει κατανοητός ο τρόπος ομιλίας του είτε από τους ίδιους είτε από τους γύρω του. Κατόπιν, γίνεται διαφοροδιάγνωση από τον λογοθεραπευτή για το εάν πρόκειται για μια απλή διαταραχή άρθρωσης ή για κάποια άλλη νευρογενή κινητική διαταραχή της ομιλίας όπως είναι η Λεκτική Απραξία.
Οι γονείς θα πρέπει να επισκεφτούν άμεσα έναν λογοθεραπευτή εάν παρατηρήσουν δυσκολία στην ομιλία του παιδιού τους. Όσο πιο μικρό το παιδί και όσο πιο σύντομα ξεκινήσει η παρέμβαση, τόσο το καλύτερο. Πέρα από το γεγονός πως πρέπει να εκπαιδευτούν από το λογοθεραπευτή για τον τρόπο προσέγγισης του παιδιού τους στο σπίτι,θα πρέπει να θέλουν, να έχουν ενδιαφέρον και να στηρίζουν το παιδί τους με Λεκτική Απραξία.Να το ενθαρρύνουν διαρκώς και να το επιβραβεύουν για το δύσκολο έργο που βγάζει σε πέρας.
............................................................
Παρακάτω, έχω μεταφράσει ένα βίντεο σχετικό με τη Λεκτική Απραξία. Δεν αντικατοπτρίζει τη συνολική εικόνα της διαταραχής, ωστόσο περιγράφει τα βασικότερα σημεία της και το πώς νιώθουν τα παιδιά που τη διαθέτουν. Επιπλέον, το βίντεο προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει και να καθησυχάσει δασκάλους και γονείς.
Καραμαλίκη Ελευθερία-Κωνσταντίνα,
Λογοθεραπεύτρια
